Programma van Bijeenkomst Ethische dilemma's in de zorg

Rutger Jan van der Gaag, dagvoorzitter en voorzitter van het NVZD-bestuur, zal een inleiding geven over dit complexe onderwerp. De vergelijking is even simpel als confronterend: medisch gezien kan er steeds meer en veel, tot voor kort nog dodelijke ziekten worden chronische condities en het beroep op de zorg neemt toe door een sterke vergrijzing van onze bevolking. Ook is er een tendens om steeds meer te medicaliseren, zelfs bij problemen als eenzaamheid, schulden of aan stress gerelateerde klachten, komen dokters in beeld, terwijl de oorzaak allesbehalve medisch is. De bevolking eist optimale medisch zorg voor allen. Door de zorg wordt, ook met de tekorten op de arbeidsmarkt, driftig ‘zinnig gepast en gemeten’. Bezuinigen en een halt toeroepen aan de explosieve groei is vooralsnog het motto. Daarnaast lijkt het streven in alle sectoren te zijn ‘zoveel mogelijk vasthouden aan het oude bekende’ dan wel ‘terugbrengen op het zorgniveau van voor de pandemie’. Personeel aantrekken, opleidingen optuigen, gaten vullen en hier en daar, mondjesmaat, onzinnige zorg schrappen. Maar dat leidt allemaal tot niets als wij niet bereid zijn om het ethische debat aan te gaan rondom de vraag ‘als alles kan, maar de middelen eindig zijn, wat willen wij wel en wat kan niet meer?’

Ghislaine van Thiel is als universitair hoofddocent medische ethiek verbonden aan het Julius Centrum van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. In 2009 is ze gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht op een onderzoek over ethiek en momenteel doet zij onder andere onderzoek naar de ethiek van vraagstukken over het levenseinde. Ghislaine heeft veel ervaring met het ondersteunen van moreel beraad binnen het WKZ van het UMC Utrecht. Tevens is zij lid van de Gezondheidsraad en lid van de Raad van Toezicht van GGZ inGeest en NVVC.

Ghislaine zal tijdens de bijeenkomst een presentatie geven en hierin het kader schetsen voor de ethische dilemma’s waar de zorg voor staat. Ook zal zij hierin het perspectief van bestuurders nader belichten en vraagstukken koppelen aan het IZA.

In kleinere groepen gaan de aanwezigen aan de hand van een aantal vragen met elkaar in gesprek over het thema. Zo kunnen ervaringen worden gedeeld en kunnen bestuurders ook van elkaar leren.

De NVZD heeft verschillende stakeholders in de zorg (1) uitgedaagd om het “ethische debat in de zorg” aan te gaan. Daaruit is gebleken dat transities en keuzes maken geen verre toekomst zijn nu de zorg in een crisis terecht is gekomen. In het gesprek met de stakeholders kwam naar voren dat voorzorg en preventie prioriteit moeten krijgen en dat het maatschappelijke belang dient te prevaleren. Hierin zijn bestuurders aan zet. Dit roept verschillende vragen op: 

• Hoe zorg je als bestuurder, samen met de raad van toezicht voor een “moreel kompas” binnen je organisatie, om zo het gesprek over deze ethische vragen rondom “passende zorg” mogelijk te maken?  

• Hoe maak je dit thema als bestuurder bespreekbaar binnen regionale samenwerkingsverbanden?  

• Welke rol is hierin voor de NVZD weggelegd?

(1) Patiëntenfederatie Nederland, Gezondheidsraad, De Jonge Specialist, LOVAH, NVTZ, NVZ, ActiZ, Nederlandse ggz, INEEN, Nederlandse Zorgautoriteit. Afwezig waren NFU, MIND, CZ, V&VN, KNMG, Zorginstituut Nederland. Voor deze keer verhinderd: De Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving, het CEG, de KNMG, NHG en FMS